BİNEK OTOMOBİLLERE İLİŞKİN DÜZENLEME
I-TİCARİ KAZANCIN TESPİTİNDE
7194 Sayılı Dijital Hizmet Vergisi İle
Bazı Kanunlarda Ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması
Hakkında Kanun 07.12.2019 tarih ve 30971 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak
yürürlüğe girmiştir.
İlgili Kanunun 13 üncü maddesiyle 193 sayılı
Kanunun 40 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (1), (5) ve (7) numaralı
bentlerine sırasıyla aşağıdaki parantez içi hükümler eklenmiştir.
“(Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek
otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu
amaçla kullandıkları hariç olmak üzere, kiralama yoluyla edinilen binek
otomobillerinin her birine ilişkin aylık kira bedelinin 5.500 Türk lirasına
kadarlık kısmı ile binek otomobillerinin iktisabına ilişkin özel tüketim
vergisi ve katma değer vergisi toplamının en fazla 115.000 Türk lirasına
kadarlık kısmı gider olarak dikkate alınabilir.)”
“(Şu kadar ki faaliyetleri kısmen veya
tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi
olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere, binek otomobillere ilişkin
giderlerin en fazla %70’i indirilebilir.)”
“(Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek
otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu
amaçla kullandıkları hariç olmak üzere, özel tüketim vergisi ve katma değer
vergisi hariç ilk iktisap bedeli 135.000 Türk lirasını, söz konusu vergilerin
maliyet bedeline eklendiği veya binek otomobilin ikinci el olarak iktisap
edildiği hâllerde, amortismana tabi tutarı 250.000 Türk lirasını aşan binek
otomobillerinin her birine ilişkin ayrılan amortismanın en fazla bu tutarlara
isabet eden kısmı gider yazılabilir. Bu hükmün uygulanmasında binek otomobilin
iktisap edildiği tarihte yürürlükte olan tutar dikkate alınır.)”
1-Yeni bir düzenlemeye neden ihtiyaç
duyulmuştur?
Normal olan, mükelleflerin
işletmelerinin aktifine kayıtlı ve kazancın elde edilmesinde kullandıkları
binek otomobillerinin başta amortisman olmak üzere, yaptıkları giderlerin
kazancın tespitinde indirilmesidir. Eski uygulamada esasen bu yönde olup,
işletme aktifine kayıtlı olup kazancın elde edilmesinde kullanılan binek
otomobillerin amortisman başta olmak üzere bütün giderleri (motorlu taşıtlar
vergisi hariç) kazancın tespitinde gider olarak kabul edilmektedir.
Ancak; pratikte eski düzenlemenin gelir
veya kurumlar vergisi mükelleflerince suistimal edilebildiği ve şahsi
ihtiyaçlar için kullanılan binek otomobillere ait giderlerin de gelir veya
kurum kazancından indirilebildiği görülmektedir. Dolayısıyla, yeni düzenleme
ile suiistimallerin önüne geçilmek istenmiştir.
2-Yeni düzenleme ne getirmektedir?
7194 sayılı Kanunun 52/d maddesince,
07.12.2019 tarihinde yürürlüğe giren düzenleme, 1/1/2020 tarihinden itibaren
başlayan vergilendirme dönemi gelir ve kazançlarına uygulanacaktır. Düzenleme,
işletme aktifine kayıtlı olup kazancın elde edilmesinde kullanılan binek
otomobillerin giderlerinin, kazancın tespitinde gider olarak kabul edilmesinde
belli sınırlamalar getirmektedir. Şöyle ki;
(1) 193 sayılı Kanunun 40 inci
maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendine eklenen parantez içi
hükümle; faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması
veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç
olmak üzere,
-Kiralama yoluyla edinilen binek otomobillerin her birine ilişkin aylık
kira bedelinin 5.500 TL'ye kadarlık kısmı;
-Binek otomobillerinin iktisabına
ilişkin özel tüketim vergisi ve katma değer vergisi toplamının en fazla 115.000
TL'ye kadarlık kısmı ,
Ticari kazancın tespitinde gider olarak
dikkate alınabilecektir.
(2) 193 sayılı Kanunun 40 inci
maddesinin birinci fıkrasının (5) numaralı bendine eklenen parantez içi
hükümle; faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması
veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç
olmak üzere,
-Binek otomobillere ilişkin giderlerin en fazla % 70 'i,
Ticari kazancın tespitinde gider olarak
dikkate alınabilecektir.
(3) 193 sayılı Kanunun 40 inci
maddesinin birinci fıkrasının (7) numaralı bendine eklenen parantez içi
hükümle; faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması
veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç
olmak üzere,
-Özel tüketim vergisi ve katma değer
vergisi hariç ilk iktisap bedeli 135.000 TL'yi, söz konusu vergilerin maliyet
bedeline eklendiği veya binek otomobilin ikinci el olarak iktisap edildiği
hallerde, amortismana tabi tutarı 250.000 TL'yi aşan binek otomobillerinin her
birine ilişkin ayrılan amortismanın en fazla bu tutarlara isabet eden kısmı,
Ticari kazancın tespitinde gider olarak
dikkate alınabilecektir.
(4) Öte yandan; 193 sayılı Kanunun 40/7
nci madde hükmünde yapılan değişikliğin uygulamasında, bentte yer alan söz
konusu tutarlar her yıl yeniden değerleme oranında artırılacağından gider
olarak dikkate alınabilecek amortisman tutarının tespitinde binek otomobilin
iktisap edildiği tarihte yürürlükte olan tutarların dikkate alınacağı
düzenlenmektedir. Bu suretle, her bir binek otomobilinin iktisap edildiği
tarihte yürürlükte bulunan 193 sayılı Kanunun 40/7 nci maddesindeki tutar
dikkate alınarak binek otomobilinin faydalı ömrü süresince gider olarak dikkate
alınabilecek amortisman tutarının tespit edilmesi ve bu tutarın yıllar
itibarıyla yeniden değerleme nedeniyle değişmemesi sağlanmaktadır.
(*) 7194 Sayılı Kanunun 19 uncu
maddesiyle, 193 sayılı Kanunun mükerrer 123 üncü maddesinin ikinci
fıkrasına “23/8,” ibaresinden sonra gelmek üzere “23/10,” ibaresi, “31,”
ibaresinden sonra gelmek üzere “40/1, 40/7,” ibaresi ve “48,” ibaresinden sonra
gelmek üzere “68,” ibaresi eklenmiştir.
194 Sayılı Kanunun 22 inci maddesiyle,
193 sayılı Kanuna eklenen Geçici Madde 91’e göre; Mükerrer 123 üncü maddeye bu
maddeyi ihdas eden Kanunla eklenen 40/1 maddesinde yer alan 5.500 Türk liralık
kira tutarı hakkında, 2019 yılına ilişkin olarak 1/1/2020 tarihinden itibaren
geçerli olacak şekilde yeniden değerleme yapılmayacaktır.
NOT: Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 6 ncı
maddesine göre; kurumlar vergisi, mükelleflerin bir hesap dönemi içinde elde
ettikleri safî kurum kazancı üzerinden hesaplanır. Safî kurum kazancının
tespitinde, Gelir Vergisi Kanununun ticarî kazanç hakkındaki hükümleri
uygulanır. Ziraî faaliyetle uğraşan kurumların bu faaliyetinden doğan
kazançlarının tespitinde, Gelir Vergisi Kanununun 59 uncu maddesinin son fıkra
hükmü de dikkate alınır. Ayrıca; Kurumlar Vergisi mükellefleri, ticarî kazanç
gibi hesaplanan kurum kazancının tespitinde, aynı Kanunun 8 inci maddesinde
belirtilen giderleri de ayrıca hasılattan indirebilirler. Dolayısıyla; yapılmak
istenen düzenleme, kurumlar vergisi mükellefleri içinde geçerlidir.
II-SERBEST MESLEK KAZANCININ TESPİTİNDE
7194 Sayılı Dijital Hizmet Vergisi İle
Bazı Kanunlarda Ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması
Hakkında Kanunun 14 üncü maddesiyle 193 sayılı Kanunun 68 inci maddesinin
birinci fıkrasının (4) ve (5) numaralı bentlerine sırasıyla aşağıdaki parantez
içi hükümler eklenmiştir.
“(Şu kadar ki özel tüketim vergisi ve
katma değer vergisi hariç ilk iktisap bedeli 135.000 Türk lirasını, söz konusu
vergilerin maliyet bedeline eklendiği veya binek otomobilin ikinci el olarak
iktisap edildiği hâllerde, amortismana tabi tutarı 250.000 Türk lirasını aşan
binek otomobillerinin her birine ilişkin ayrılan amortismanın en fazla bu
tutarlara isabet eden kısmı gider yazılabilir. Bu hükmün uygulanmasında binek
otomobilin iktisap edildiği tarihte yürürlükte olan tutar dikkate alınır.)”
“(Şu kadar ki binek otomobillerine
ilişkin giderlerin en fazla %70’i ve kiralama yoluyla edinilen binek
otomobillerinin her birine ilişkin aylık kira bedelinin 5.500 Türk lirasına
kadarlık kısmı ile binek otomobillerinin iktisabında ödenen özel tüketim
vergisi ve katma değer vergisi toplamının en fazla 115.000 Türk lirasına
kadarlık kısmı gider olarak dikkate alınabilir.)”
Yeni düzenleme ne getirmektedir?
Düzenleme gerekçesi, 7194 Sayılı Kanunun
13 üncü maddesiyle 193 sayılı Kanunun 40 ıncı maddesinin birinci fıkrasının
(1), (5) ve (7) numaralı bentlerine parantez içi hükümler eklenmesiyle aynıdır.
Eski düzenlemede serbest meslek kazanç defterine kayıtlı olup kazancın elde
edilmesinde kullanılan binek otomobillerin amortisman başta olmak üzere bütün
giderleri (motorlu taşıtlar vergisi hariç) kazancın tespitinde gider olarak
kabul edilmektedir. Ancak, söz konusu düzenlemenin serbest meslek
mükelleflerince suistimal edilebildiği ve şahsi ihtiyaçlar için kullanılan
binek otomobillere ait giderlerin de serbest meslek kazancından indirilebildiği
görülmektedir. Dolayısıyla, yeni düzenleme ile suiistimallerin önüne geçilmek
istenmiştir.
7194 sayılı Kanunun 52/d maddesince,
07.12.2019 tarihinde yürürlüğe giren düzenleme, 1/1/2020 tarihinden itibaren
başlayan vergilendirme dönemi gelir ve kazançlarına uygulanacaktır. Düzenleme,
serbest meslek kazanç defterine kayıtlı olup kazancın elde edilmesinde
kullanılan binek otomobillerin giderlerinin, kazancın tespitinde gider olarak
kabul edilmesinde belli sınırlamalar getirmektedir. Şöyle ki;
(1) 193 sayılı Kanunun 68 inci
maddesinin birinci fıkrasının (4) numaralı bendine eklenen parantez içi hükümle;
-Özel tüketim vergisi ve katma değer
vergisi hariç ilk iktisap bedeli 135.000 Türk lirasını, söz konusu vergilerin
maliyet bedeline eklendiği veya binek otomobilin ikinci el olarak iktisap
edildiği hâllerde, amortismana tabi tutarı 250.000 Türk lirasını aşan binek otomobillerinin
her birine ilişkin ayrılan amortismanın en fazla bu tutarlara isabet eden
kısmı,
Serbest meslek kazancının safi tutarının
tespitinde gider olarak dikkate alınabilecektir.
Bu hükmün uygulanmasında binek
otomobilin iktisap edildiği tarihte yürürlükte olan tutar dikkate alınacaktır.
(2) 193 sayılı Kanunun 68 inci
maddesinin birinci fıkrasının (5) numaralı bendine eklenen parantez içi
hükümle;
-Binek otomobillerine ilişkin giderlerin
en fazla %70’i,
-Kiralama yoluyla edinilen binek
otomobillerinin her birine ilişkin aylık kira bedelinin 5.500 Türk lirasına
kadarlık kısmı,
-Binek otomobillerinin iktisabında
ödenen özel tüketim vergisi ve katma değer vergisi toplamının en fazla 115.000
Türk lirasına kadarlık kısmı,
Serbest meslek kazancının safi tutarının
tespitinde gider olarak dikkate alınabilecektir.
(3) Ayrıca, 193 sayılı Kanunun 68/4 üncü
madde hükmünde yapılan değişikliğin uygulamasında, bentte yer alan söz konusu
tutarlar her yıl yeniden değerleme oranında artırılacağından gider olarak
dikkate alınabilecek amortisman tutarının tespitinde binek otomobilin iktisap
edildiği tarihte yürürlükte olan tutarların dikkate alınacağı düzenlenmektedir.
Bu suretle, her bir binek otomobilinin iktisap edildiği tarihte yürürlükte bulunan
193 sayılı Kanunun 68/4 üncü maddesindeki tutar dikkate alınarak binek
otomobilinin faydalı ömrü süresince gider olarak dikkate alınabilecek
amortisman tutarının tespit edilmesi ve bu tutarın yıllar itibarıyla yeniden
değerleme nedeniyle değişmemesi sağlanmaktadır.
7194 Sayılı Kanunun 19 uncu maddesiyle,193
sayılı Kanunun mükerrer 123 üncü maddesinin ikinci fıkrasına “23/8,”
ibaresinden sonra gelmek üzere “23/10,” ibaresi, “31,” ibaresinden sonra gelmek
üzere “40/1, 40/7,” ibaresi ve “48,” ibaresinden sonra gelmek üzere “68,”
ibaresi eklenmiştir.
7194 Sayılı Kanunun 22 inci maddesiyle,
193 sayılı Kanuna eklenen Geçici Madde 91’e göre; Mükerrer 123 üncü maddeye bu
maddeyi ihdas eden Kanunla eklenen 68 inci maddede yer alan 5.500 Türk liralık
kira tutarı hakkında, 2019 yılına ilişkin olarak 1/1/2020 tarihinden itibaren
geçerli olacak şekilde yeniden değerleme yapılmayacaktır.